رئیس جمهور اوکراین، روز دوشنبه به طور غیرمنتظره و بدون اعلام قبلی به خرسون سفر کرد. ولودیمیر زلنسکی در ابتدای ورود با رجزخوانی دوباره گفت: ما قدم به قدم به تمام بخش‌های کشورمان خواهیم رفت. او در عین حال روز گذشته در سخنرانی ویدئوکنفرانسی در نشست گروه ۲۰ به میزبانی اندونزی، برخلاف گذشته از امکان صلح با روسیه سخن گفت. رئیس‌جمهور اوکراین البته این را هم گفت: تا زمانی که همه سرزمین‌های اشغالی آزاد نشود، درگیری‌ها ادامه خواهد یافت. این در حالی است که همزمان شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان در گزارشی اعلام کرد پنتاگون قصد دارد پس از دستکاری در پهپادهای پیشرفته «گری‌ایگل» و حذف قطعات حساس، آن را در اختیار کی‌یف قرار دهد.
در گفت‌وگو با حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل اوراسیا، آینده بحران اوکراین را به بحث گذاشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تحلیل شما از اتفاقات اخیر چیست؟ چرا روسیه از شهر راهبردی خرسون بیرون رفت؟
به نظر علت این خروج به یک اشتباه محاسباتی کرملین بازمی‌گردد. روس‌ها در آغاز جنگ تصور داشتند به‌راحتی می‌توانند دست‌کم بخش شرقی و روس‌تبار اوکراین را گرفته و از آن‌ها در این منطقه استقبال خواهد شد. اما نه تنها این رخداد به وقوع نپیوست بلکه با مقاومت سختی روبه‌رو شد. در ادامه، ارتش روسیه ضعف‌های ساختاری بسیاری از خود نشان داد که حتی تحلیلگران این حوزه را هم متحیر کرد. در حالی که بخش هوایی توانمندی داشت ولی در نیروی زمینی این مسئله مشهود بود. پس دلیل اصلی این اقدام، رفع اشتباه گذشته با هدف جلوگیری از مرگ بیشتر سربازان روس بود. دلیل دیگر هم بازسازی ارتش است. روس‌ها با عقب‌نشینی به پشت رود دنیپر یک خاکریز طبیعی ایجاد کردند. از سوی دیگر اعلام بسیج عمومی موجب جذب نیروهای بیشتر شد و این مسئله در راستای بازسازی ارتش صورت می‌گیرد.

آیا همان‌گونه که مسکو مدعی است این اقدام تاکتیکی است؟
به نظرم این‌گونه نیست. روسیه با مطرح کردن این مسئله می‌خواهد روحیه سربازان خود را حفظ کند. دقیقاً مانند فردی که با سوت زدن خود را فردی خونسرد جلوه می‌دهد. البته در این مقطع یک نکته را نباید از یاد برد و آن هم اهمیت سه منطقه دیگر (زاپروژیا، لوهانسک و دونتسک) برای روسیه است. مسکو با این تاکتیک و خروج از خرسون، برنامه خود را بر حفظ امنیت این مناطق متمرکز خواهد کرد. البته برخی معتقدند با توجه به در پیش بودن فصل سرما، پوتین روی این مسئله برای تثبیت حوزه درگیری حساب کرده؛ با این حال من چندان به این موضوع اعتقادی ندارم چراکه این فاکتور روی ارتش تزارها و به‌ویژه بحث لجستیک و پشتیبانی هم اثرگذار خواهد بود. نکته مهم دیگر تأثیرات منفی ادامه جنگ بر روسیه است. بحران، اوکراین را به غرب نزدیک‌تر کرده، عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را در پی داشته و بیش از ۱۰۰هزار کشته و زخمی روی دست دو طرف درگیر گذاشته و این موضوعی نیست که رهبران کرملین از آن خشنود باشند و مطمئناً ترجیح می‌دهند هر چه زودتر راه حلی برای بحران اندیشده شود.

پیش‌بینی شما از آینده جنگ چگونه است؟
وضعیت کنونی نمادی از یک بن‌بست کامل است. از یک طرف مسکو و کی‌یف تمایلی به مذاکره از خود نشان نمی‌دهند و از طرف دیگر در حوزه نظامی هیچ یک توان برتری بر دیگری را ندارد. بنابراین در این بحران در صفحه شطرنج بین‌الملل با یک حالت آچمز روبه‌رو هستیم؛ یعنی نه راه پیش هست و نه راه پس. هنوز روسیه بخش‌هایی از خاک اوکراین را در اختیار دارد. یک راه حل بینابین این است که روسیه در این موقعیت به‌صورت یکطرفه اعلام ترک مخاصمه کند. اگرچه بعید است این مسئله از سوی کی‌یف مورد پذیرش قرار گیرد ولی دست‌کم می‌تواند با نشان دادن چهره‌ای صلح‌طلبانه، پرستیژ روسیه را احیا و فرصتی حداقلی برای گفت‌وگو فراهم کند. در این شرایط، ایالات متحده به عنوان مهم‌ترین حامی زلنسکی هم می‌تواند وی را متقاعد کند برای جلوگیری از جنگ هسته‌ای و دامنه‌دارتر شدن بحران، سر میز مذاکره نشسته و به دیپلماسی هم فرصتی برای ظهور دهد.

خبرنگار: مهدی خالدی